Print

Bạn có bao giờ cảm thấy như mình đang chìm trong một vực thẳm buồn bã? Trầm cảm không chỉ là cảm giác buồn chán thoáng qua mà là một căn bệnh tâm thần nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Nó không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.

NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ BỆNH SINH

Cơ chế chính xác gây ra trầm cảm vẫn đang được các nhà khoa học nghiên cứu và tìm hiểu. Tuy nhiên, hiện nay, người ta đã nhận thấy rằng sự kết hợp giữa các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh trầm cảm.

1. Yếu tố sinh học:

• Sự mất cân bằng hóa chất trong não:
  • Serotonin: Được gọi là “hóa chất hạnh phúc”, serotonin giúp điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ, và cảm giác thèm ăn. Khi mức serotonin thấp, người ta dễ cảm thấy buồn bã, lo lắng và mất hứng thú với cuộc sống.
  • Dopamine: Liên quan đến cảm giác vui sướng và động lực. Mức dopamine thấp có thể dẫn đến cảm giác vô cảm và mất động lực.
  • Norepinephrine: Giúp điều chỉnh sự tập trung, năng lượng và phản ứng căng thẳng. Sự thiếu hụt norepinephrine có thể gây ra mệt mỏi, khó tập trung và giảm khả năng đối phó với căng thẳng.
• Thay đổi cấu trúc và chức năng não: Các nghiên cứu hình ảnh não cho thấy những thay đổi về cấu trúc và hoạt động của một số vùng não ở người bị trầm cảm.
• Di truyền: Gen đóng vai trò quan trọng trong việc xác định khả năng mắc bệnh trầm cảm. Nếu có người thân trong gia đình mắc bệnh, nguy cơ bạn mắc bệnh cũng cao hơn.

2. Yếu tố tâm lý:

• Suy nghĩ tiêu cực: Những người mắc trầm cảm thường có xu hướng suy nghĩ tiêu cực về bản thân, tương lai và thế giới xung quanh.
• Học thuộc cách suy nghĩ tiêu cực: Qua thời gian, những suy nghĩ tiêu cực này trở thành một thói quen khó thay đổi, củng cố thêm tình trạng trầm cảm.
• Các cơ chế đối phó không lành mạnh: Một số người có thể sử dụng các cách đối phó không lành mạnh như lạm dụng rượu, ma túy, hoặc cô lập bản thân để đối phó với cảm xúc tiêu cực.

3. Yếu tố xã hội:

• Các sự kiện căng thẳng: Những sự kiện đau buồn, mất mát, thay đổi lớn trong cuộc sống có thể là nguyên nhân gây ra trầm cảm.
• Mối quan hệ xã hội: Thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc các mối quan hệ xã hội không lành mạnh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Áp lực xã hội: Áp lực công việc, học tập, cuộc sống có thể gây ra căng thẳng quá mức và dẫn đến trầm cảm.

DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỆNH TRẦM CẢM

1.Dấu hiệu về cảm xúc

• Buồn bã, chán nản: Cảm giác buồn bã kéo dài, mất hứng thú với các hoạt động mà trước đây yêu thích.
• Mất đi niềm vui: Khó khăn trong việc cảm nhận niềm vui hoặc sự hài lòng.
• Cảm giác vô vọng, tuyệt vọng: Tin rằng mọi thứ sẽ không bao giờ tốt hơn.
• Tự trách móc, cảm thấy tội lỗi: Có cảm giác mình là nguyên nhân của mọi vấn đề.
• Cảm giác bồn chồn hoặc chậm chạp: Cơ thể cảm thấy mệt mỏi, khó tập trung, hoặc ngược lại, cảm thấy kích động, bồn chồn.

2.Dấu hiệu về thể chất

• Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều: Khó ngủ, thức giấc sớm hoặc ngủ quá nhiều.
• Thay đổi về ăn uống: Ăn quá nhiều hoặc quá ít.
• Mệt mỏi, thiếu năng lượng: Cảm thấy mệt mỏi ngay cả khi không làm gì.
• Đau đầu, đau cơ: Những cơn đau không rõ nguyên nhân.
• Rối loạn tiêu hóa: Tiêu chảy, táo bón.

3.Dấu hiệu về hành vi

• Rút lui khỏi các hoạt động xã hội: Tránh gặp gỡ bạn bè, gia đình.
• Khó tập trung: Khó khăn trong việc làm việc, học tập hoặc đưa ra quyết định.
• Có ý nghĩ tự tử: Những suy nghĩ về cái chết hoặc tự làm hại bản thân.

TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN

Để chẩn đoán trầm cảm, bác sĩ sẽ dựa vào các tiêu chí được đưa ra trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê các Rối loạn Tâm thần (DSM-5). Theo DSM-5, để được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm, bạn phải có ít nhất 5 trong số 9 triệu chứng sau kéo dài trong ít nhất hai tuần:

• Tâm trạng buồn bã, chán nản: Cảm giác buồn bã, trống rỗng kéo dài gần như cả ngày.
• Mất hứng thú hoặc niềm vui: Giảm hứng thú với các hoạt động mà trước đây yêu thích.
• Thay đổi cân nặng: Giảm hoặc tăng cân đáng kể.
• Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều: Khó ngủ, thức giấc sớm hoặc ngủ quá nhiều.
• Kích động hoặc chậm chạp: Cảm thấy bồn chồn, khó ngồi yên hoặc ngược lại, cảm thấy mệt mỏi, chậm chạp.
• Mệt mỏi: Cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng.
• Cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi: Có cảm giác mình vô dụng, không có giá trị hoặc cảm thấy tội lỗi về những việc mình đã làm.
• Giảm khả năng suy nghĩ hoặc tập trung: Khó khăn trong việc tập trung, quyết định hoặc suy nghĩ.
• Ý nghĩ tự tử: Có những suy nghĩ về cái chết hoặc tự làm hại bản thân.

ĐIỀU TRỊ

Điều trị trầm cảm thường kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng cụ thể của từng người. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:

1. Thuốc chống trầm cảm:

• Tác dụng: Cân bằng lại các chất dẫn truyền thần kinh trong não, giúp cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng trầm cảm.
• Các loại thuốc: Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRIs), thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRIs),…
• Lưu ý: Thuốc chống trầm cảm cần được sử dụng theo đúng chỉ định của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc.

2. Tâm lý trị liệu:

• Tác dụng: Giúp người bệnh nhận biết và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực, học các kỹ năng đối phó với stress và cải thiện các mối quan hệ.
• Các loại liệu pháp: Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), liệu pháp giữa các cá nhân (IPT),…

3. Liệu pháp điện xung kích (ECT):

• Tác dụng: Sử dụng dòng điện nhẹ tác động lên não để cải thiện tâm trạng.
• Áp dụng: Chỉ được sử dụng trong trường hợp trầm cảm nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

4. Các phương pháp điều trị bổ trợ:

• Tập thể dục: Giúp giảm stress, cải thiện tâm trạng và tăng cường sức khỏe tổng thể.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
• Ngủ đủ giấc: Giúp cơ thể phục hồi và giảm căng thẳng.
• Thiền, yoga: Giúp thư giãn, giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
• Nhóm hỗ trợ: Chia sẻ kinh nghiệm và nhận được sự hỗ trợ từ những người cùng cảnh ngộ.

5.Thời gian điều trị:

• Thời gian phục hồi: Thời gian phục hồi có thể khác nhau tùy thuộc vào từng người và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Kiên trì: Điều trị trầm cảm là một quá trình đòi hỏi sự kiên trì và hợp tác chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ.

KẾT LUẬN: Hãy nhớ rằng, bạn không đơn độc trong cuộc chiến chống lại trầm cảm. Với sự giúp đỡ của các chuyên gia và những người thân yêu, bạn hoàn toàn có thể vượt qua giai đoạn khó khăn này và trở lại cuộc sống bình thường.

Print