1/Hội chứng cổ vai cánh tay là gì?

• Là nhóm các triệu chứng lâm sàng  liên quan đến các bệnh lý cột sống cổ mà thông thường có kèm theo các rối loạn chức năng rễ,dây thần kinh cột sống cổ và/hoặc tủy cổ.

2/Bao gồm những triệu chứng gì?

• Đau vùng cổ gáy lên vùng chẩm xuống vai hoặc cánh tay,bàn tay,kèm theo một số rối loạn cảm giác và/hoặc vận động tại vùng chi phối của rễ dây thần kinh cột sống cổ bị ảnh hưởng(yếu cơ,rối loạn cảm giác như rát bỏng,kiến bò,tê bì vùng vai,cánh tay hoặc bàn tay các ngón tay).Khởi phát cấp tính sau chấn thương,sau vận động cổ quá mức ,hoặc sau khi ngủ dậy.Có thể xuất hiện âm ỉ mạn tính.
• Hạn chế vận động cột sống cổ,có thể kèm theo dấu hiệu vẹo cổ,thường gặp trong đau cột sống cổ cấp tính.
• Các triệu chứng khác:có thể có ù tai,rối loạn thị lực,đau đầu vùng chẩm,chóng mặt,mất thăng bằng,rối loạn phản xạ đại tiểu tiện…

3/Nguyên nhân gây ra?

*Theo Y học hiện đại:

• 70-80% trường hợp là do thoái hóa cột sống cổ,hậu quả gây chèn ép rễ/dây thần kinh cột sống cổ tại các lỗ tiếp hợp.
• 20-25% là do thoát vị đĩa đệm cột sống cổ hoặc có thể phối hợp thoái hóa cột sống cổ.
• Các nguyên nhân ít gặp khác:chấn thương,khối u,nhiễm trùng ,loãng xương,bệnh lý phần mềm cạnh cột sống.

*Theo Y học cổ truyền(YHCT):theo YHCT các biểu hiện đau vùng cổ vai gáy,cánh tay,bàn tay thuộc phạm vi chứng thống hay chứng tý:

      – Ngoại nhân:thường do các thứ khí phong,hàn,thấp.Phần nhiều do thể trạng hư yếu chính khí bất túc,ngoại tà thừa lúc tấu lý sơ hở xâm phạm vào các kinh mạch vùng cổ gáy.Hàn ngưng,thấp trệ,phong hàn thấp làm cản trở sự vận hành khí huyết,kinh mạch tắc trở không thông->đau

      – Nội nhân:giận dữ làm ảnh hưởng chức năng sơ tiết của can->can khí uất.Khi can mất sơ tiết->ảnh hưởng đến đởm khí,khí huyết đởm kinh trở trệ mà gây đau cổ vai gáy.

      – Bất nội ngoại nhân:Chấn thương làm khí huyết ứ trệ ,mạch lạc tắc trở không thông,lao lực,bệnh lâu ngày,phòng dục quá độ->ảnh hưởng chức năng thận->thận hư suy không nuôi dưỡng được cốt tủy.

4/Phương pháp điều trị?

*Phương pháp dùng thuốc theo y học hiện đại:

+ Thuốc giảm đau:Paracetamol,Paracetamol kết hợp codein(Efferalgan-codein,Ultracet…).

+ Thuốc kháng viêm không steroid(NSAID):Diclofenac,Piroxicam,celecoxib.

+ Thuốc giãn cơ:Epirisone,tolperisone…

+Thuốc giảm đau thần kinh:Gabapentin,Pregabalin

+ Thuốc chống trầm cảm ba vòng(liều thấp):Amitriptyline,nortriptyline đối với đau mạn tính kèm rối loạn giấc ngủ.

+ Vitamin nhóm B(B1,B6,B12).

*Phương pháp không dùng thuốc:

+ Châm cứu,xoa bóp bấm huyệt.

+ Vật lý trị liệu:liệu pháp nhiệt,kích thích điện,siêu âm trị liệu,kéo giãn cột sống…

+ Thay đổi lối sống,thói quen sinh hoạt,công việc

+ Tập vận động cột sống cổ,vai,cánh tay với các bài tập thích hợp.

*Điều trị theo Y học cổ truyền:

THỂ LÂM SÀNG	BÀI THUỐC	CHÂM CỨU
Phong hàn thấp	Khương hoạt thắng thấp thang:Khương hoạt 6g,Độc hoạt 6g,Phòng phong 3g,Mạn kinh tử 2g,Xuyên khung 1,5g,Cảo bản 3g,Cam thảo chích 3g	Giáp tích,Liệt Khuyết,Hậu Khê,Phong trì,Phong phủ,phong môn,Kiên Tĩnh,Kiên Ngung,Tý Nhu,Khúc trì.
Khí trệ huyết ứ	Thân thống trục ứ thang:Tần giao 3g,Xuyên khung 6g,Đào nhân 9g,Hồng hoa 9g,Cam thảo 6g,Khương hoạt 3g,Một dược 6g,Đương quy 9g,Ngũ linh chi 9g,Hương phụ 3g,Ngưu tất 9g,Địa long 6g	Giáp tích,A thị huyệt,Liệt khuyết,hậu khê,kiên tĩnh,kiên ngung,Tý nhu,Khúc trì,Bỉnh phong,Thiên tông,kiên trinh,Cách du,Huyết hải.
Thận âm hư	Lục vị:Thục địa 24g,Sơn Thù 12g,Hoài sơn 12g,Đơn bì 9g,Phục linh 9g,Trạch tả 9g	Giáp tích,A thị huyệt,Liệt khuyết,hậu khê,kiên tĩnh,kiên ngung,Tý nhu,Khúc trì,Bỉnh phong,Thiên tông,kiên trinh,Thận du,Thái khê,Phi dương,Phục lưu,Tam âm giao,Đại trữ,Tuyệt cốt.
Can khí uất	Tiêu dao tán:Sài hồ 9g,Đương qui 9g,Bạch thược 9g,Bạch truật 9g,Bạch linh 9g,Cam thảo chích 4,5g	Giáp tích,A thị huyệt,Liệt khuyết,hậu khê,kiên tĩnh,kiên ngung,Tý nhu,Khúc trì,Bỉnh phong,Thiên tông,kiên trinh,Can du,Hành gian,Dương lăng tuyền,Nội quan,Bách hội,Phong trì

5/Phòng bệnh như thế nào?

• Duy trì tư thế đầu và cổ thích hợp trong sinh hoạt,công việc,học tập và các hoạt động thể thao,tránh tư thế ngồi,tư thế làm việc gây gập cổ,ưỡn cổ hoặc xoay cổ quá mức kéo dài,tránh ngồi hoặc đứng quá lâu,chú ý tư thế ngồi và ghế ngồi thích hợp.
• Tập thể dục đóng vai trò rất quan trọng (kéo dài thời gian giảm đau do thoái hóa,cải thiện chất lượng cột sống..) có thể đạp xe,đi bộ,thể dục nhịp điệu hoặc tập các bài tập tại nhà.Thực hiện các bài tập vận động cột sống cổ thích hợp để tăng cường sức cơ vùng cổ ngực và vai,cũng như tránh cho cơ vùng cổ bị mỏi mệt hoặc căng cứng.
• Ăn nhiều rau (đặc biệt là rau có màu xanh đậm như bông cải xanh,diếp cá,mồng tơi,cải xoăn…) , trái cây như cam,quýt,ổi,đu đủ…,các loai cá hồi,cá trích,cá mòi…và các loại ngũ cốc như gạo lứt,muối mè,yến mạch,các loại đậu…
• Hạn chế thuốc lá và rượu bia.
• Tắm nắng sáng sớm.